Tüm foto muhabirlerine ilham olan 17 Ekim 2018’de hayata veda eden Güler, eşsiz eserleriyle çığır açan, fotoğrafa farklı bir bakış açısı getiren, çektiği fotoğraflarla dünyaya ayna tutan , tarihi aydınlatan foto muhabiriydi.
”Sanat olmasına gerek yoktur fotoğrafın. Fotoğraf tarih olayıdır. Tarihi zaptediyorsun. Bir makinayla tarihi durduruyorsun” demiş Ara Güler.
Çok uzun yıllar asistanlığını yapmış Fatih Aslan, PopArtLife için Ara Güleri anlattı.
– Ara Güler’e bu kadar yakın olmak, onunla birlikte çalışmak size neler hissettirdi?
Ben Ara Güler ile 1999 yılında bir aile dostumuz tarafından tanıştırıldım. O güne kadar Ara Güler’i tanımıyordum. Çalışma teklifini kabul ettim.Biraz karşılıklı sohbet ettik. Birbirimize sorular sorduk.Bana ‘foto muhabiri’ olduğunu söyledi.İşim fotoğraf çekmek, röportajlara gidip çok seyahat ederim; senin için bir problem olur mu? diye sordu.Ben kendisine yanıt olarak sadece şunu söyledim;fotoğraftan anlamam, ‘anlama boş ver o kadar önemli değil ileriki zamanlarda öğrenirsin, şimdilik sadece benim şoförlüğümü yap’ dedi. Peki dedim. Biz anlaştık. Yarın sabah saat 10.00.’da bu adrese gel. Bugün ki Ara Cafe’nin olduğu bina. Beşinci katına çıktım.Güzel bir ofisti;duvarlarda tablolar ve hiç tanımadığım insanların fotoğrafları vardı.Mesela Pablo Picasso,Salvador Dali ve bunun gibi birkaç fotoğraf daha vardı.
Ara Güler hayatıma dokunuş yapmış en büyük saygı duyduğum ve çok sevdiğim önemli bir şahsiyetti.Onun bana katmış ve öğretmiş olduğu önemli bilgileri hayatım boyunca üniversiteler de okusaydım belki bu kadar bilgiye sahip olamazdım. Beni sadece bir şoför olarak değil aynı zamanda asistan olarak da her zaman yanında götürürdü.Aracın başında bekletmezdi.Çünkü bana çok güvenirdi ve beni çok severdi.Ben de Onun bana olan güven ve sevgisini hiç bir zaman suistimal etmedim.
– Unutamadığınız bir anınız var mı?
Elbette bir çok anım var.Hiç unutamadığım bu anıyı sizlere anlatayım. 2001 yılında bir seyahate çıktık. Van’a gidiyoruz.İnsan Van’a kaç saatte gider? En fazla 24 saatte gidersiniz değil mi? Hayır biz 8 günde gittik.Çünkü Türkiye Coğrafyasını o kadar iyi biliyor ki; nerede ne var yok karış karış biliyor.Bildiği yerlere belki 100 kez gitmiş, ama her gittiğinde farklı bir şeyler görüyor ve fotoğraflıyordu.
Van’a vardık. Ertesi sabah Ahtamar Adası’na gideceğiz.Sabah uyandık, bana bir fotoğraf makinası verdi. ‘Al bunu ben fotoğraf çekerken sende beni çekersin’ dedi.Peki dedim. Şimdi makinalara film koyalım evledım dedi.Bir film bana verdi, bir film kendi makinasına koydu.Sonra benim elimdeki makinayı açmamı söyledi.Filmi ne şekil koyacağımı bana tarif etti. Filimi kapattım ve fotoğraf çekmeye başladık.Ara Usta’da Ahtamar Kilisesini bütün detaylarıyla çekiyordu.Tabi dediği gibi bende kendisini çekiyordum.Yalnız bir terslik var onu hissediyordum.Ara Usta’da birkaç film çekti ve yeni filmler taktı.Yalnız benim çektiğim film bir türlü bitmiyordu.Usta’ya birşey de soramıyordum.Artık fotoğraf çekimi bitmişti geri dönüyorduk ve kan ter içinde kalmıştık. Ara Usta’ya sormalıydım; Ara bey siz bayağı fotoğraf çektiniz, evet evladım, 6 rulo film çekmişim dedi.Sen ne yaptın bitirdin mi dedi, bilmiyorum dedim.Bende çok çektim ama filmim bitmedi.Ara Usta makinayı aldı ve baktı kapağını açtı filmi makinanın makarasına takmamışsın dedi.Tabi çok üzüldüm ve mahcup oldum.Üzülme boş ver olur böyle şeyler öğreneceksin hem zaten öğrendin bir daha yapmazsın dedi.
– Fotoğrafın bu denli dijitalleşmesi ve cep telefonlarıyla fotoğraf çekilmesi hakkında neler düşünürdü?
Ara Güler hayatı boyunca analog çalışan bir insandı.Önce çok yadırgadı.Tabi zaman geçtikce O’da bu kadar hızla ilerleyen teknolojinin zengin sunumlarını, özellikle fotoğraf makinalarına olan ilgisini söyleyebilirim.Son 10 yılının fotoğraf çekimlerinde dijital kullanmıştır.Dijital fotoğrafın renklerini, dokularını ve derinliğini çok beğenirdi.Yalnız şuna karşıydı; Fotoğrafçı olmak o kadar basitleşmiş ki cep telefonuyla fotoğraf çeken herkesin ‘bende fotoğrafçıyım’ demesine kızardı.İşte orada kendini ayrıştırırdı.Ben foto muhabiriyim, fotoğrafçı kelimesini asla kabul etmezdi.
-Hep mütavazı ve farklı bir yönü vardı. En kolay iş fotoğrafçılık .En kolay şekilde sanatçı olmak istiyorsanız fotoğrafçı olun, sıkıysa gidin müzisyen olun derdi. Siz de bize biraz kişisel özelliklerinden bahsedebilir misiniz?
Ara Güler’i herkes huysuz ,küfürbaz olarak bilir .Birçok kişi öyle düşünür. Ara Güler’in insani yönleri de çok güçlüydü. İnsanların dertlerini, sıkıntılarını anlayan ve her zaman yardımcı olan, paylaşmayı bilen biriydi. Böyle olmasaydı bu kadar güzel fotoğraflar çeker miydi? Fotoğraf çekerken insanlarla dostluk kurardı. Ama fotoğraf çekerken işine engel olanların canına okurdu. Kimseden korkmazdı .Söz konusu O’nun işiyse yasak falan dinlemezdi. En iyi şekilde işini yapardı. Fotoğraf çekerken O’nun gözü başka görürdü, estetik duygusu ve imajınasyonu çok yüksekti. Çekmiş olduğu her fotoğrafa anlam katardı. Ara Güler’in herhangi bir fotoğrafına baktığınızda kendi geçmişinizi ve geleceğinizi görürsünüz. Kendi bilgi ve kültürünü fotoğraflarına yansıtmıştır. Böyle olmasaydı, Afrodisas, Nemrut Dağını, Nuhun Gemisini ve Türkiye’nin birçok arkeoloji tarihi yerlerini dünyaya tanıtan ve dünyanın en önemli sanatçılarıyla Pablo Picasso, Salvador Dali, Maria Callas ile röportajlar yapabilir miydi? Türkiye’de ne yazık ki başka Ara Güler yok.
-En büyük hayali neydi?
Ara Güler’in çok arzu ettiği Beyoğlu’ndaki ofisinin bulunduğu Güler Apartmanı’nın müze olmasıydı. Tek hayali ve vasiyetiydi. Bu müzenin yapılması için bir sözleşme imzalandı ve sözler verildi ona rağmen yapılmadı, yapmayanlar utansın. Müthiş fotoğraf arşivi, kendisine verilmiş özel fotoğraf koleksiyonu, tablolar, fotoğraf makinaları daha pek çok özel eşyaları vardı. Sadece arşivini alıp sandıklarda saklamakla bu işler olmuyor.
-Usta ile çok uzun yıllar birlikte vakit geçirmiş biri olarak sizce ‘fotoğraf’ ne demek?
Fotoğraf benim için görsel tarihte çok önemli bir belgedir. Olayların gerçekliğini gösterir.
Röportaj: NURCAN KARAÇAM