Maaria Wirkkala’nın 2007 yılında 52. Venedik Bienali’nde sergilenen ve aynı yıl Arter Koleksiyonu’na dahil edilen Karaya Çıkmak Yasaktır başlıklı yerleştirmesi, İstanbul’da ilk kez Arter’in 1. kat galerisinde izleyiciyle buluşuyor. Yerleştirmeyle aynı adı taşıyan serginin küratörlüğünü Nilüfer Şaşmazer üstleniyor. Karaya Çıkmak Yasaktır, 19 Eylül’den itibaren ziyaret edilebilir.
Arter’in yeni sergisi Karaya Çıkmak Yasaktır, Maaria Wirkkala’nın aynı adı taşıyan yerleştirmesini İstanbul’da ilk kez izleyicilerle buluşturuyor. Sanatçının 52. Venedik Bienali kapsamında Finlandiya Pavyonu için ürettiği ve Arter’deki galeri mekânı için yeni dokunuşlarla tekrar yorumladığı Karaya Çıkmak Yasaktır, sanatçının kişisel tarihini ve anılarını bugün de güncelliğini koruyan toplumsal ve politik meselelerle bir araya getiriyor.
Çocukluğunu anavatanı Finlandiya’nın güneyindeki Helsinki ve kuzeyindeki Laponya ile İtalya’nın Venedik kenti arasında geçiren Maaria Wirkkala, bu coğrafyaların daimi bir değişkenlik içinde olan su, hava ve ışık gibi unsurlarını 1980’lerden bugüne sürdürdüğü sanatsal üretiminin merkezinde konumlandırır. Karaya Çıkmak Yasaktır, kırık cam parçalarından bir ‘deniz’, sandolo adı verilen ve bu ‘deniz’in ortasında hafifçe sallanan içi suyla dolu geleneksel bir Venedik teknesi, tavandan sarkan bir cam merdiven ve duvara yaslı tek bir kürekten oluşur. Maaria Wirkkala’nın hırçın, tehlikeli ve karaya çıkmanın imkânsız olduğu bir deniz izlenimi yaratmak için kullandığı kırık cam parçaları, babası Tapio Wirkkala’nın 1960’ların ortalarından itibaren cam tasarımcısı olarak çalıştığı, Venedik’teki Murano Adası’nda bulunan Venini Cam Fabrikası’ndan gelir. Venedik kanallarında sıkça görülen “Karaya çıkmak yasaktır” uyarısını hareket noktası olarak alan Wirkkala, bu ifadeyi dünyanın birçok yerinde geçerli olan göçmen karşıtı tavırla ilişkilendirir ve göçmenlerin çoğu kez trajediyle sonlanan tehlikeli deniz yolculuklarına işaret etmek için kullanır.
SERGİYE EŞLİK EDEN ARTER YAKIN PLAN YAYINI
Her kitapta Arter Koleksiyonu’nda yer alan tek bir esere odaklanan Arter Yakın Plan dizisinin beşinci kitabı, Maaria Wirkkala’nın Karaya Çıkmak Yasaktır başlıklı yerleştirmesine derinlemesine bir bakış sunuyor. Tasarımını Esen Karol’un üstlendiği kitap, serginin küratörü Nilüfer Şaşmazer’in giriş metninin yanı sıra sanatçıyla gerçekleştirdiği kapsamlı söyleşiyi de içeriyor. Kitapta ayrıca Orhan Cem Çetin tarafından çekilen yerleştirme fotoğrafları ve eseri yakın planda yorumlayan kareler de yer alıyor.
Arter’in güncel programlarına ilişkin daha detaylı bilgiye www.arter.org.tr adresinden erişilebilir. Pazartesi hariç her gün açık olan Arter, Salı-Pazar günleri 11:00-19:00, Perşembe günleri ise 11:00-20:00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. Kurumsal Sponsor Tüpraş’ın değerli desteğiyle, tüm sergilere giriş 24 yaş altı izleyiciler için her gün; Perşembe günleri ise her yaştan izleyici için ücretsiz. Arter Beraber üyeleri ise sergileri yıl boyunca ücretsiz ziyaret etmenin yanı sıra farklı ayrıcalıklardan faydalanıyor. Arter binasının Kütüphane, Kitabevi, Bistro by Divan, arka bahçe alanlarına ve Galeri 0’da yer alan sergiye giriş için bilet gerekmiyor. Ulaşım Sponsorları Ford Otosan ve Otokar’ın desteği sayesinde Taksim’den ve Tepebaşı’ndan ücretsiz servis araçlarıyla Arter’e ulaşılabiliyor.
MAARIA WIRKKALA HAKKINDA
Finlandiya’nın Helsinki kentindeki Sanat ve Tasarım Üniversitesi ile Fransa’nın Aix-en-Provence kentindeki École des Beaux-Arts’da eğitim gören Maaria Wirkkala’nın (d. 1954, Helsinki) kırk yıla yayılan pratiği, ağırlıklı olarak geleneksel sanat mekânlarının dışında anlar ve yerler yaratan mekâna özgü işlerden oluşur. Birçok kişisel sergi gerçekleştiren sanatçı, İstanbul Bienali de dahil olmak üzere çok sayıda uluslararası grup sergisine katıldı. Wirkkala, 1995 yılında düzenlenen 4. İstanbul Bienali’nde Yerebatan Sarnıcı için ürettiği Sahipsiz Valiz başlıklı yerleştirmesiyle yer aldı. Sanatçının 1997 yılında 5. İstanbul Bienali için ürettiği Zihinsel Bir Bağlantı Buldum adlı yapıtı ise Boğaz’da Kız Kulesi’ne yerleştirdiği bir ışık heykeliydi. Wirkkala’nın eserleri ayrıca Venedik Bienali (1995, 2001, 2007), Echigo-Tsumari Trienali (2003’ten itibaren) ve Northern Alps Sanat Festivali’nde (2017, 2021) gösterildi. Sanatçının O Kadar Da Masum Değil adlı yerleştirmesi, Helsinki Bienali’nin 2021’de gerçekleştirilen ilk edisyonunda sergilendi. Maaria Wirkkala, 1991 yılında prestijli İskandinav sanat ödülü Ars Fennica’yı alan ilk sanatçı oldu.
NİLÜFER ŞAŞMAZER HAKKINDA
Nilüfer Şaşmazer (d. 1986) yüksek lisans eğitimini Fransa’daki Lumière Lyon 2 Üniversitesi’nde Kültürel ve Sanatsal Proje Yönetimi alanında tamamladı. 2012–2016 yılları arasında sanat yazarlığı yaptı. 2016’dan itibaren birçok sergi yayınının, sanatçı kitabının ve monografinin editörlüğünü üstlendi. Sanat kurumlarında ve bağımsız mekânlarda gerçekleştirilen sergilerde küratör olarak görev aldı. Açık hava sanat platformu Yanköşe’nin sergilerinin 2017–2019 yılları arasında koordinatörlüğünü üstlendi. Sergilere eşlik eden yayınlar için kaleme aldığı metinlerin yanı sıra çeşitli basılı ve dijital mecralarda çağdaş sanat üzerine makaleleri yayımlandı. Şaşmazer, 2024’te Arter’in küratoryal ekibine katıldı.